Зақымдаушы әсерлерге жасушалардың реакциясы

1. Семей Мемлекеттік Медицина Университеті Анатомия және гистология кафедрасы

СРС
Тақырыбы: Зақымдаушы әсерлерге
жасушалардың реакциясы.
Орындаған: Даутова.А.Н.
298-топ, ЖМ
Тексерген: Нұрболат Секейұлы
2017 жыл

2. Жоспар

Кіріспе.
Негізгі бөлім:
а) Жасуша зақымдануының себептері.
в) Клетка зақымдалуының тура және
жанама түрі.
с) Некроз және Апоптоз.
Қорытынды.
Пайдаланған әдебиет.

3. Кіріспе

Белгілі бір ағзаның қалыпты қызметі оны құраушы
жасушалардың тыныс тіршілігіне байланысты. Ағза
қызметіне талап артқанда, жасуша оргенеллаларында
молекулалық деңгейдегі бейімделу үдеістері жүріп, сол
талапқа сай ултрақұрылымдық өзгерістер дамиды. Ауру
қоздырушы әрекеттер (факторлар) әсерінде қайтымды
өзгерістер,егер бұл әрекеттер әсері шектен тыс болса
қайтымсыз өзгерістер байқалады. Қайтымды өзгерістер,
мысалы жасушаның ісінуі ,бірнеше минуттар ішінде
пайда болса,қайтымсыз өзгерістер, мысалы жасушаның
өлімі үшін, бірнеше сағаттар өту керек. Қайтымсыз
өзгерістер клиникада әр түрлі патологиялық үдерістер
түрінде немесе белгілі бір ауру белгілерімен көрініс береді.

4. Негізгі бөлім

Жасуша зақымдануының себептеріне : гипоксия, химиялық
заттар мен дәрілер, физикалық әсерлер, биологиялық
факторлар, инфекциялар, иммундық реакциялар,гендік
мутациялар, қоректік заттардың жетіспеушілігі және т.б
кіреді. Әрбір әсердің жасушаның зақымдауы механизімдер
әртүрлі.

5.

Гипоксиялық (немесе ишемиялық) зақымдануының
негізгі себебі, қан тамырының тромбозы,
эмболиясы,спазмы нәтижесінде қаннның аз келуі немесе
келмей қалуы. Бұл өзгерістер себептері жойылмаған
жағдайда жасуша өлімінен аяқталады. Сонымен
қатар, қанның оттегімен жеткілікті қанықпауы
(гипоксемиялық гипоксия) және де гемоглобиннің
өзгеруіне байланысты оттегі тасымалдануының
бұзылуы, мысалы, иіс газымен уланғанда қанда
карбоксигемоглобиннің пайда болуы да, жасушаларда
ишемиялық қайтымды және қайтымсыз өзгерістерге
соқтырады.

6.

Химиялық қосындылар әсерінен закымдану. Әртүрлі
химиялық заттар (улар, металдар, дәрілер) жасуша
элементтеріне тікелей әсер етіп, оларда қайтымды
немесе қайтымсыз өзгерістер тудыруы мүмкін. Мысалы,
сулема бүйрек пен тоқ ішекті зақымдаса, төрт хлорлы
көміртек бірінші ретте гепатоциттерді зақымдайды.
Физикалық факторлар. Иондаушы сәулелер, ултракүлгін,
рентген сәулелері, лазер, электрлік энергия, жоғарғы
және төменгі температура, атмосфера қысымының өте
тез өзгеруі жасушаларға өз әсерін тигізеді. Сәулелер
әсерінде дамитын жасушалық өзгерістер негізінен еркін
радикалдар түзілуіне байланысты, ал ДНҚ
құрылымындағы өзгерістер жасуша мутациясының,
қатерлі ісікке айналуының себебі бола алады.

7. Клетка зақымдалуының тура түрі

Ферменттер мен гормондардың қызметі
бұзылады оның салдарынан физикохимиялық ауытқулар байқалады
Хромосомалардың абберациясы байқалады

8. Клетка зақымдалуының жанама түрі

9. Некроз

Некроз (гр. nekros — өлі, шірік, өлі
еттену) - тірі
организмдегі жасуша мен ұлпалардың
өлуі

10.

11.

12.

13.

14. Апоптоз

Апоптоз деген термин - грекше
«жапырақтардың түсуі» деген
мағынаны береді. Апоптоз жасушаның алдын-ала бағдарланған
гендік ақпараты бойынша тіршілігін
жоюы.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21. Қорытынды

Жалпы тірі табиғаттын негізгі өлшемі
жасушалар зақымдаушы әсері кезінде
қайтымды және қайтысыз қасиетке ие.
Тіршілік үрдісінде олар өзіндік мәні бар
құбылыстар.

22. Пайдаланған әдебиет

https://www.google.kz
https://kk.wikipedia.org
http://ebooks.semgu.kz
https://kazmedic.org
https://lektsii.org