Қаныққан бір атомды спитртер

1.

Қаныққан бір атомды спитртер

2.

Сабақтың мақсаты
Білімділік. Спирттердің классификациясы,
номенклатурасы,изомериясымен физикалық,
химиялық қәсиеттерімен таныстыру спирттердің зияны және пайдасы туралы
мағлұматтар беру.
Дамытушылық. Оқушылардың шығармашылық,
танымдық ойларын арттыру, оттекті органикалық қосылыстардың
құрылысының ерекшелікерін
түсіндіре отырып тақырыпты меңгерту мәселені шешу жолын іздеуге, жалпы
диалогтарға қатысу, басқа оқушыны тыңдау.
Тәрбиелік: Оқушылардың қызығушылығын артыру мақсатын, практикалық және
ой мәдениетінің еңбегін түзету жолдарын, өзін-өзі бағалай алуға тәрбиелеу

3.

1. Сабақ жоспары:
1.Спирттердің классификациясы
2. Гомологтық қатар .
3. Изомериясының түрлері.
4.Физикалық қасиеттері
5.Алынуы.
6.Химиялық қасиеттері.
7. Қолданылуы.

4.

Сабақтың көрнекілігі: тірек сызбалар, слайд, шарөзек модельдері,
спирттер тақырыбына тест, медиапроектор
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Сабақтың әдісі: Лекция , түсініктемелік конспект жазу. жартылай-ізденіс
Сабақтың барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі
2.Сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру (оқушылар сабақ
тақырыбын дәптерлеріне жазады)
.

5.

Жаңа сабақты оқып үйрену.
Сабақтың тақырыбы: Қаныққан біратомды спирттер.
Спирттер дегеніміз, малекулаларында көмірсутек радикалымен байланысқан
(ОН) гидроксил тобы бар заттар.
Жалпы формуласы СnH2n+1OH немесе R-OH

6.

Қаныққан біратомды спирттердің қатары:
1.Метанол, метил спирті
2.Этанол, этил спирті
3.Пропанол, пропил спирті
4.Бутанол, бутил спирті
5.Пентанол, пентил /амил/ спирті
Оқушыларға осы спирттердің молекулалық формуласын ауызша
құрастыру тапсырмасы беріледі.
Гомолог қатарының алғашқы 2 өкілі изомер түзбейтін заттар
Ал қалғандары осы берілген класс ішінде тізбек және - ОН тобының
орналасуын байланысты құрылым изомерлерін түзеді.

7.

1.Функциналдық тобының орналасу
изомериясы
2.Көміртек атомының орналасу изомериясы
3.Классаралың изомерлер /жәй эфирлермен/
Гидроксил тобының орналасуына
байланысты спирттерді біріншілік, екіншілік,
үшіншілік деп ажыратады.

8.

1. C4H8OH
CH5CH2-CH2-CH2OH – бутанол 1- біріншілік
спирт
CH3CH2-CH-CH3
I
OH
спирт
– бутанол 2 – екіншілік

9.

2.
C4H8OH
CH3CH2-CH2-CH2OH – бутанол- 1
CH3
I
CH3 – CH -CH2ОН
– 2 метил пропанол -1
3. С2Н5ОН және СН3 –О – СН3
этанол
диметил эфирі

10.

II. Алынуы
№
Алынуы
Химиялық реакцияның теңдеуі
1 Гамогеналканадарды
R-Hal+H2O→R-OH+HCl /H Hal/
. гидролиздеу
/Ha l -Cl, Br, J/
2 Алкендерді гидротацялау арқылы RCH= CH2+H2О→R-CH - CH3
. (Морковников ережесі бойынша)
I
ОН
3 Алкендерді тотықтыру
CH2= CH2+[0]+ H2О→ HО CH2- CH2
ОН
t, p кат
4 Өнеркәсіпте метанолды синтез- CО+ H2
CH3 ОН
газдан
ферменттер
5 Көмірсуларды(глюкозаны) ашыту C6H12O6
2C2Н5OH+2CO2
арқылы

11.

Физикалық қасиеттері
Физикалық қасиеттері:
- С1-С11-ге дейін сұйық заттар, С12-ден жоғары қатты заттар;
- Спирттер судан жеңіл, түссіз, сұйық спирттердің өзіне тән иісі бар,
қатты спирттердің иісі жоқ;
- Пропил спиртіне дейінгі спирттер суда шексіз ериді, жоғарғы спирттер
суда ерімейді
Спирттерде молекулааралық сутектік байланыс бар.Сутектік
байланыстың түзілу себебі: гидроксотоптағы оттектің электртерістігі
басым,сондықтан ол электрондар тығыздығын өзіне тартады да,сутек
атомы ішін ара оң зарядталады,нәтижесінде олар келесі молекуланың
осындай атомдарымен сутек байланысы түзіледі:
Сутектік байланыс салдарынан,молекулалар бір-бірінен босап шығуы үшін
қосымша энергия жұмсауға тура келеді. Бұл ерекшелік спирттердің қайнау
температураларының өздеріне сәйкес көмірсутектерге қарағанда жоғары
болу себебі түсіндіреді.

12.

Біратомды спирттердің химиялық қасиеттері:
1.Гидроксотоптағы сутек атомының белсенді металдарымен әрекетесуі
2 Na+R-OH→2RONa+H2↑
2.Галогенсутектермен әрекеттесуі
R-OH+HBr→RBr+H2O
3.Дегидратациалануы /молекулаішілік/
C2H5OH→C2H4+H2O
4.Жануы:
3
CnH2n+2O+(2 )nO2→ nCO2+(n+1)H20+Q
O
5.Дегидрленуі: R-CH2-OH Cu,t→R – C +H2
H
6.Молекуларалық сусыздануы /жәй эфир тузуі/
H 2 SO 4 конц
R-O-R+H2O
R-OH+ R-OH
R1-O-R2+H2O
R1-OH+ R2-OH H 2 SO 4конц
7.Тотығуы:
Біріншілік спирттердің тотығуы:
R-CH2-OH
[O ]
О
[O ]
R-C-H+H2O
K-COOH/карб /

13. Қолданылуы.

ҚОЛДАНЫЛУЫ.
Сірке қышқылын
алуда
Еріткіш ретінде
Метанол
Отын ретінде
Пластмассалар
алуда

14.

Еріткіш ретінде
Құмырсқа
қышқылын алуда
Этанол
Отын ретінде,
Тамақ
өнеркәсібінде
Парфюмерияда,
медицинада

15.

Спирттердің жеке өкілдерінің адам организміне зияны
туралы:
Метанол СН3ОН – өте улы зат.Адам организміне түскен
аз мөлшері оны соқырлыққа алып келсе, 50мл мөлшеріндегі
шамасы өлімге әкеліп соқтырады!
С2Н5ОН этанолдың аздаған мөлшері адам организмінің
ми қыртысында тежеу туғызып, организмді
сусыздандырып, оны уландырса, үнемі қолданған адам
миының жұмысы нашарлап, бауырын цирроз ауруына
әкеліп соқтырады.

16.

Бекіту:
1. Спирттердің шарөзек моделдерін дайындау.
1 топшаға- метил спиртінің,
2 –топшаға этил спиртінің,
3- топшаға пропил спиртінің

17.

Берілген қосылыстарды халықаралық атауымен атаңдар:
1)
CH2
CH3 - C – CH3
OH
2)
CH3
CH3 – CH2 – CH – CH – CH3
OH
3)
CH3
CH3 – C – CH – CH3
OH CH3
4)
CH3
CH2 – CH – CH – OH
CH3
5) HO – CH2 – CH2 – CH2
CH3 – CH2 – CH2
6) CH3 – CH2 – CH - OH
CH2 – CH3

18.

Келесі қосылыстардың структуралық формуласын
жазыңдар:
1)Бутанол-2;
2)Пентанол-3;
3)2-метилпропанол-2;
4) Пропанол-1;
5)2,2-диметилбутанол-2.

19.

Төмендегі қосылыстардаң ішінен бір-біріне гомолог болатын
қосылыстарды табыңыз,және оны систематикалық номенклатура
бойынша атауын атаңыз.
1) CH3 – CH2 – OH
2) CH3 – CH – CH3
OH
3) CH3 – CH2 – CH2 – OH
4)
C2 H5
CH3 – C - CH3
OH
5) HO – CH2 – CH2 – CH2
CH3 – CH2
6) CH2 – CH3
CH2 – CH2 - OH

20.

Рефлексиялы бағалау.
Оқушылыр алдарындағы тестерге жауап бере
келіскен жерлеріне «+» белгісін қояды.
отырып
Бүгін көп жаңалық білдім.
Маған бұл өмірде керек болады.
Сабақ кезінде ойланатын жағдайлар болды.
Маған сабақ кезінде туындаған сұрақтарға жауап ала
білдім.
Сабақ барысында мен жақсы қатысып отырдым, және
сабақ өз мақсатына жетті.

21.

Сабақ
қорытындыланып, қысқаша дәптерлеріне
конспекті түрінде жазылады. Оқушылар білімі
жүйеленіп, үйге тапсырма беріледі.
Үйге тапсырма. П1-5 2 жаттығу
Бағалау.