Ион алмасу реакциялары

1.

Тақырыбы: №1 практикалық жұмыс
«Ион алмасу реакциялары»
9 сынып

2.

Оқу мақсаты
• 9.2.2.1-алмасу реакция теңдеулерін молекулалық және
иондық түрде құрастыру
• 9.2.2.2 - ион алмасу реакцияларының жүру себептерін
түсіндіру
• терийлері
Бағалау критерийлері
• алмасу реакция теңдеулерін молекулалық және иондық түрде
құрастырады
• ион алмасу реакцияларының жүру себептерін түсіндіреді
2

3.

Ион алмасу реакциялары
Ион алмасу реакциялары
тұнба
газ
аз диссоциацияланатын
зат - су
Ион алмасу реакциялары қайтымсыз.
Иондар арасында жүретін реакциялар – иондық
реакциялар, ал олардың реакция теңдеулері –иондық
теңдеулер деп аталады.
3

4.

Тұнба түзілетін ион алмасу реакциялары
№1-практикалық жұмыс
Мақсаты: ион алмасу реакцияларының жүру себептерін түсінеді
бейнематериалға назар аударайық
https://cdn4.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/L_11723/15.mp4
Дескриптор:
ион алмасу реакцияларының жүру себептерін түсіндіреді;
алмасу реакция теңдеулерін молекулалық және иондық түрде
құрастырады;
реакция теңдеулерін сауатты теңестіреді ;
қорытынды шығара алады.

5.

Тұнба түзілетін ион алмасу реакциялары
Алмасу реакциясының теңдеуін жазайық:
молекулалық теңдеу
Na2SO4 + BaCI2= 2NaCI+ BaSO4↓
Теңдеудің сол жағында екі зат күшті электролиттер, сондықтан иондарға
ыдырайды. Ал оң жағында натрий хлориді ғана күшті электролит, ал барий
сульфаты суда ерімейді, сондықтан иондарға ыдырамайды.
толық иондық теңдеу
2Na+ + SO4 2- + Ba2+ + 2CI- = 2Na+ +2CI- + BaSO4↓
Оң жақ сол жақтағы ұқсас иондарды қысқартамыз
қысқартылған иондық теңдеуі
Ba2+ + SO4 2- = BaSO4↓ ақ тұнба
Қорытынды : ақ тұнба түзілді, ион алмасу реакциясы жүрді
5

6.

Газ түзілетін ион алмасу реакциялары
Өзіне тән иісі бар газ түзіледі, бұл-аммиак.
Ион алмасу реакциясының нәтижесінде газ түзілетін тәжірибені келесі
бейнематериалдан қарастырайық
https://cdn4.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/L_11655/4.mp4
Дескриптор:
ион алмасу реакцияларының жүру себептерін түсіндіреді ;
алмасу реакция теңдеулерін молекулалық және иондық түрде
құрастырады;
реакция теңдеулерін сауатты теңестіреді;
қорытынды шығара алады.
6

7.

Газ түзілетін ион алмасу реакциялары
Алмасу реакциясының теңдеуін жазайық:
молекулалық теңдеу
NaOH+NH4CI=NaCI+NH3↑+H2O
толық иондық теңдеу
Na++OH - + NH4+ + CI- = Na++ CI- + NH3↑+H2O
қысқартылған иондық теңдеу
NH4+ + OH- = NH3↑+H2O
Қорытынды : газ түзілді, ион алмасу реакциясы жүрді
7

8.

Аз диссоциацияланатын зат -су түзілетін ион алмасу реакциялары
Ион алмасу реакциясының нәтижесінде аз диссоциацияланатын әлсіз
электролит су түзілетін тәжірибені қарастырайық
Келесі бейнематериалға назар аударайық
https://cdn4.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/L_11655/12.mp4
8

9.

Аз диссоциацияланатын зат -су түзілетін ион алмасу реакциялары
Молекулалық теңдеу
HCI+NaOH=NaCI+ H2O
Толық иондық теңдеу
H- + CI- + Na+ + OH- =Na+ + CI- + H2O
Қысқартылған иондық теңдеу
H- + OH- = H2O
Реакция теңдеуіндегі судан басқа оң және сол жақтағы заттардың бәрі күшті
электролиттер, сондықтан иондарға диссоциацияланады. Су әлсіз электролит
Қышқылдар мен сілтілердің әрекеттесу реакциялары бейтараптану
реакциясы деп аталады.
Қорытынды : әлсіз электролит су түзілді, ион алмасу реакциясы жүрді
9

10.

Бекіту
тапсырмасы
Сабақты
бекіту
1 тапсырма
Берілген заттар арасындағы ион алмасу реакцияларының
молекулалық және иондық түрде реакция теңдеулерін құрастыр,
ион алмасу реакцияларының жүру себептерін түсіндір
калий карбонаты және тұз қышқылы
Дескриптор:
алмасу реакция теңдеулерін молекулалық және иондық
түрде құрастырады
ион алмасу реакцияларының жүру себептерін түсіндіреді
10

11.

Сабақты
бекіту
Дұрыс жауап
1 тапсырма
Берілген заттар арасындағы ион алмасу реакцияларының молекулалық және
иондық түрде реакция теңдеулерін құрастыр, ион алмасу реакцияларының
жүру себептерін түсіндір
калий карбонаты және тұз қышқылы
молекулалық теңдеу
K2CO3+2HCI=2KCI+CO2↑+H2O
толық иондық теңдеу
2K+ + CO32- + 2H+ + 2CI- =2K+ + 2CI- + CO2↑+H2O
Қысқартылған иондық теңдеу
2H+ + CO32- = CO2↑+H2O
бұл ион алмасу реакциясы қайтымсыз,
яғни газ түзілетіндіктен аяғына дейін жүреді.
11

12.

Бекіту тапсырмасы
2 тапсырма
Зертханашыға 2 мл мыс (II) сульфатының ерітіндісіне 5 мл натрий
гидроксидінің ерітіндісін қосу арқылы мыс (II) гидроксидін алу.
Бейнематериалды қарап, ион алмасу реакцияларының жүру себептерін түсіндір
https://cdn4.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/L_11723/3.mp4
Дескриптор: білім алушы
- ион алмасу реакцияларының жүру себептерін түсіндіреді;
- молекулалық теңдеуін дұрыс жазып, қорытынды шығара алады.
12

13.

Дұрыс жауап
2 тапсырма
Тәжірибеде көк тұнба түзілді,
себебі: бұл ион алмасу реакциясы
қайтымсыз, яғни тұнба
түзілетіндіктен аяғына дейін
жүреді.
CuSO4+2NaOH=Cu(OH)2↓+Na2SO4
13

14.

Қорытынды
Бүгінгі сабақта:
алмасу реакция теңдеулерін молекулалық және
иондық түрде құрастыра аламын;
ион алмасу реакцияларының жүру себептерін
түсіндім.
14

15.

Оқу тапсырмасы
.
Қышқылдардың, негіздердің және тұздардың суда ерігіштігі
кестесіне сүйеніп, нәтижесінде тұнба түзіле жүретін алмасу
реакциясына мысал келтір
Молекулалық және иондық теңдеулерін жазыңдар
15

16.

Қосымша ресурстар
М.Қ. Оспанова Қ.С. Аухадиева Т.Г. Белоусова
Химия 9 сынып 1-бөлім
-https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/9
16