Bolalarda ovqat hazm qilish tizimining anatomik va fiziologik xususiyatlari

1.

Kafedra:Bolalar kasalliklari propedevtikasi
Fakultet: Davolash ishi -3920
Talaba: Valiyev Asrorbek
Fargona 2023

2.

* Og'iz bo'shlig'i
*chaqaloqlarda, og'iz bo'shlig'i nisbatan kichik.
* Dudoqlarn/r qalin.
*Doiraviyog'iz mushagi rivojlangan Yaxshi.
* Yonoqlar yosh bolalar yumaloq
vaqavariqhisobigayog'libo'laklarbisha.
*Qattiq osmontekis.
*Yumshoq tanglay nisbatan qisqa, deyarli
joylashgangorizontal.

3.

*palatinparda farenksning orqa devoriga
tegmaydi, bu bolaga nafas olish paytida nafas
olish imkoniyatini beradi.emish.
*Til qisqa, keng, qalin vaharakatsiz.

4.

*Bolalardagi og'iz shilliq qavati nozik va osonzaif.
*Og'iz bo'shlig'ining pastki qismidagi shilliq qavat
sezilarli burma hosil qiladi. Yuqori va pastki jag'lar
o'rtasida rolik ko'rinishidagi protrusion qayd etilgan.
Qattiq tanglayda ko'ndalang burmalar (rulonlar)
mavjud;rolik shaklidaqalinlashuv - milklarda. Bu
shakllanishlarning barchasi emish jarayonida og'iz
bo'shlig'ining muhrlanishini ta'minlaydi.

5.

* Tuprik bezlari
*Birinchi 3-4 bolalarda og'iz bo'shlig'ining shilliq
qavatioylarnisbatan quruq. Bu tuprik bezlarining
rivojlanmaganligi va tupurik etishmovchiligi bilan
bog'liq.
*XususiyatlariYangi tug'ilgan chaqaloqning so'lak
bezlari:
- past sekretsiya faoliyati;
- oz miqdorda qalin yopishqoqlikni
ajratishtupurik;
- tupurikning reaktsiyasi neytral yoki ozgina
kislotali;

6.

*Tuprik bezlarining funksional faolligi 1,5-2 yoshda
kuchaya boshlaydioylar; 3-4 oylik bolalarda
tupurik ko'pincha og'izdan oqadi, chunki so'lak
ajralish va yutish tartibga solinmaganligi
sababli.tupurik.7 yoshga kelib, bola
kattalardagidek tupurik ishlab chiqaradi.

7.

* Farenks
* Yangi tug'ilgan chaqaloqning farenksi
shakllanadivoronkalar.
* Kirishhalqumda joylashganyuqori.
* Ovqatchiqadigan halqumning yon tomonlariga o'tadi,
shuning uchun bola bir vaqtning o'zida nafas olishi va
so'rishni to'xtatmasdan yutishi mumkin.

8.

* emish
*Dudoqlarchaqaloq ko'krakning nipelini mahkam
ushlaydi. Jag'lariuni siqib qo'yingog'iz
bo'shlig'ining muhrlanishiga hissa qo'shadi.
Bolapastki qismini tushiradijag'ni til bilan birga
pastga va orqaga, shu bilan bog'liq holdaog'iz
bo'shlig'isalbiy bosim paydo bo'ladi. Keyin
siyraklashtirilganbo'shliq bo'shlig'iog'iz ona sutini
oladi.
*INchaqaloq emishiritmik hosil qiladipastki jagning
olddan orqaga harakatlari.

9.

* qizilo'ngach
* Kirishqizilo'ngachgan/r joylashganorasidagi disk
darajasidaIIIVaIVservikal vertebra va yosh bilan astasekinkamayadi.
* Uzunlikqizilo'ngach yoshi bilan o'sib boradi.
* Yosh bolalarda qizilo'ngach nisbatan bo'ladiqisqa.
* Anatomik siqilishlarn/r vahayotning birinchi yilidagi bolalar
nisbatan zaif ifodalangan.
* O'tishbolalikning barcha davrlarida oshqozonga qizilo'ngach
darajasida joylashganX-XIko'krak umurtqalari.
* Qizilo'ngach devorin/ryupqa, mushak pardasi kam rivojlangan.
Tug'ilgandan keyin shilliq qavatning epiteliysi tez
qalinlashadi.shilliq qavatChaqaloqlarda qizilo'ngach bezlarda
kambag'aldir.

10.

* oshqozon
Oshqozon n/r quyidagilarga ega:
kichik quvvat
nisbatan funktsional etuklik
silindr, buqa shoxi yoki ilgak shakli
balandda joylashgan va bolaning
o'sishi va rivojlanishi bilan u tushadi
Chaqaloqlarda oshqozon gorizontal
holatda joylashgan

11.

12.

* Oshqozonning yurak qismi, fundus va pilorik qismin/rzaif
ifodalangan, darvozabonkeng
* Kiritishoshqozonning bir qismi ko'pincha yuqorida
joylashgandiafragma
* VanaYozishni qaytarishga to'sqinlik qiladigan Gubareva, deyarli
yo'qifodalanganyurak sfinkteri funktsional jihatdan pastroq,
oshqozonning pilorik qismi esa tug'ilish paytidayoq funktsional
jihatdan yaxshi rivojlangan.Bularxususiyatlar oshqozon tarkibini
qizilo'ngachga qaytarish ehtimolini keltirib chiqaradi
* Bundan tashqariBundan tashqari, hayotning birinchi yilidagi
bolalarning regürjitatsiya va qusish tendentsiyasi qizilo'ngachni
oyoqlari bilan qattiq ushlamaslik bilan bog'liq.diafragma
* INhayotning birinchi haftalarida, yotgan holatda oshqozon tubi
quyida joylashganantral-pilorik mintaqa, shuning uchun
ovqatlantirishdan keyin aspiratsiyani oldini olish uchun bolalarga
gorizontal bermaslik kerakpozitsiya

13.

*Oshqozonning atom sig'imin/r30-35 ni tashkil
qiladism3.
*Fiziologiksig'imi anatomikdan kamroq va hayotning
birinchi kunida faqat 7-10 ml; 4-kungachau40-50 ml
gacha, 10-kuni esa 80 ml gacha ko'tariladi. Keyinchalik,
oshqozon hajmi har oy 25 ml ga oshadi va hayotning
birinchi yilining oxiriga kelib 250-300 ml, 3 yilga esa
400-600 ml ni tashkil qiladi.
*intensivoshqozon hajmining oshishi 7 yildan keyin
boshlanadi va 10-12 yoshda 1300-1500 ml ni tashkil
qiladi..

14.

* Oshqozonning mushak qavatin/rrivojlangankuchsiz.
* Oshqozon shilliq qavatin/rqalin, burmalaryuqori.
* INbirinchi 3 davomidaoylarhayot, shilliq qavatining yuzasi 3
ga oshadimarta, to6oylar- 4 yoshda, 2 yoshda - 5 marta va
15 yoshda - 10 marta.
* Hayotning birinchi yilidagi bolalarda oshqozonning sekretor
apparati kam rivojlangan va uning funktsional qobiliyatlari
past.
* Hayotning birinchi haftalaridagi bolalar uchun me'da
shirasida xlorid kislotaning juda past konsentratsiyasi va
uning zaif umumiy kislotaligi xarakterlidir. Qo'shimcha
ovqatlar kiritilgandan keyin sezilarli darajada oshadi.

15.

* Tarkibva funktsionalproteolitik fermentlarning faolligidan/r past.
* yetakchioqsil gidrolizidagi rolin/rhomila o'ynaydipepsin.
* DaChaqaloqlarda oziqlantirish xususiyatiga qarab proteolitik fermentlar
faolligida sezilarli tebranishlar qayd etilgan (sun'iy oziqlantirish bilan
faollik ko'rsatkichlari yuqori).
* Dahayotning birinchi yilidagi bolalarEslatmaoshqozonning yuqori
faolligilipazlar.
* Pastoshqozonda xlorid kislota va pepsinlarning kontsentratsiyasin/rva
chaqaloqlar me'da shirasining himoya funktsiyasini kamaytiradi, lekin
ayni paytda xavfsizlikka hissa qo'shadilgbu ona suti bilan birga keladi.
* Hayotning birinchi oylarida oshqozonning motor funktsiyasi susayadi,
peristaltika sustlashadi, gaz pufakchasi kattalashadi.

16.

* Ingichka ichak
*Dabola1-chihayot yillari 1,2-2,8 uzunlikka egam.Yoshi bilan
ichakning uzunligi tananing o'sishiga qaraganda sekinroq
oshadi.
*Ichaklooplar kattalarnikiga qaraganda ixchamroq yotadi.1
yildan keyinhayotni tartibga
solishhalqalaraylanadidoimiyroq.
*Kvadrathayotning 1-haftasidagi bolalarda oddiy tsilindr
shaklida ingichka ichak yuzasi 85sm(40-14sm).
* Ichak burmalari bu sirtni 3 marta, villi esa 10 marta
oshiradibir marta.Mikrovilli ingichka ichakning sirtini 20 ga
oshiradibir marta.

17.

18.

* O'n ikki barmoqli ichak
*Dan/rhalqasimon shaklga ega (burilishlar keyinchalik
hosil bo'ladi).
*Uningboshlanishi va oxiri L darajasida joylashganI.
*Uzunlikdan/r7,5-10 sm va nisbatan sekin ortadiyoshi.
*Dayosh bolalarjuda mobil.
*Burmalaro'n ikki barmoqli ichakning shilliq
qavatin/rkatta yoshdagi bolalarga qaraganda pastroq,
o'n ikki barmoqli ichak bezlari kichik, kattalarga
qaraganda kamroq tarvaqaylab ketgan.

19.

* Jejunum va yon ichak
* Ingichka ichak uzunligining taxminan 2/5 qismini jejunum, 3/5
qismini esa yonbosh ichak egallaydi.ichaklar.
* Dayosh bolalar nisbatan zaiflik haqida xabar
berishadiileotsekalklapan, bu bilan bog'liq holda ko'r ichakning
tarkibi, bakterial floraga eng boy, yonbosh ichakka tashlanishi
mumkin.ichak.
* INKichkintoyning ingichka ichaklarida nisbatan ko'p miqdorda
mavjudgazlar.
* Shilliq qavati yupqa, boyqon tomirlanganva ortdio'tkazuvchanlik.
* Doiraviyyangi tug'ilgan chaqaloqlarda burmalar faqat
jejunumning boshlang'ich qismida topiladi va faqat keyinroq
distal bo'limlarda paydo bo'ladi.
* Bolalardagi ichak bezlari kattalarnikidan kattaroqdir.

20.

*Shilliq qavatning qalinligida n / r da bitta va guruhli
limfoid follikullar mavjud. Dastlab, ular butun ichak
bo'ylab tarqalib ketgan va keyinchalik ular asosan yon
ichakda guruhli limfa follikullari shaklida to'plangan
(Peyernikiplitalar).
*Limfatiktomirlar ko'p va kattalarga qaraganda kengroq
lümene ega. Ingichka ichakdan oqadigan limfa jigardan
o'tmaydi va so'rilish mahsulotlari bevosita qonga kiradi.
*mushakn/r da qobiqyomon rivojlangan.
Mezenteriyaqisqa.

21.

*Laktatsiya davrida chaqaloqlarda membranani hazm
qilish ustunlik qiladi.
*Yashirin ingichka ichak fermentlari pastroq faollikka
ega.
*Fermentatsiyachaqaloqlarning ichaklarida oziqovqatning fermentativ parchalanishini to'ldiradi.
Hayotning birinchi oylarida sog'lom bolalarning
ichaklarida chirish yo'q.
*TOyosh bolalarda protein hazm qilishning o'ziga xos
xususiyatlariamal qiladiyuqori rivojlanishpinotsitoz
epiteliositlarichak shilliq qavati, buning natijasida
hayotning birinchi haftalaridagi bolalarda sut oqsillari
biroz o'zgargan shaklda qonga o'tishi mumkin.

22.

* Yo'g'on ichak
*U n/ro'rtacha uzunligi 63 sm.
*U n/rto'ldirish qutisi
yo'qjarayonlar,yo'g'on
ichakning chiziqlari zo'rg'a
aniqlangan,gaustrayo'g'on
ichak
*Bolalardagi yo'g'on ichakning
shilliq qavati bir qator
xususiyatlar bilan ajralib
turadi: chuqurlashgan
kriptlar, tekisroq epiteliy,
uning ko'payish tezligi
yuqori.

23.

*Ko'richakn / r da u konusning yoki huni shaklidagi
shaklga ega, baland joylashgan, kengligi uzunligidan
ustun turadi, tutqich harakatchan.Ileotsekalteshik
halqa yoki uchburchak, bo'shliq.
*Vermiformn / r yaqinidagi jarayon konusning shakliga
ega, unga kirish keng ochiq (klapan hayotning birinchi
yilida shakllanadi), mobil. Yangi tug'ilgan chaqaloqda
uning uzunligi taxminan 5 sm, 1 yoshda - 7 sm, 1
yoshdan 10 yilgacha uzunligi atigi 1-2 ga oshadi.sm.
*KeyinTug'ilganda appendiksda limfoid follikullar paydo
bo'lib, 10-14 yoshga kelib maksimal rivojlanish
darajasiga etadi.
*Dabolalarda jarayondagi mushak qatlami zaif
ifodalangan.

24.

* Yo'g'on ichakhalqa shaklida ingichka ichakning ilmoqlarini o'rab
oladi. ning ko'tarilgan qismin/rJudaqisqa.U zaif harakatchan va
kamdan-kam hollarda tutqichga ega.
* ko'ndalangyo'g'on ichakning bir qismin/rfaqat 2 yoshga kelib u
gorizontal holatga yaqinlashadi. 1 yoshgacha bo'lgan bolalarda uning
uzunligi 23-28 sm, 10 yoshda esa 35 sm gacha.
* tushayotganqismi ko'proqtor.Uning uzunligi 1 yilga ikki baravar, 5
yoshga - 13 sm, 10 yoshga - 16 sm.
* Sigmasimon ichakn/rnisbatan uzun (12-29 sm) va harakatchan.
Uning o'sishi jarayoni deyarli hayot davomida davom
etadi.odam.Taxminan 1 yoshli bolalarda sigmasimon ichakning
uzunligi 20-28 sm, 1 yoshdan 5 yoshgacha - 28-30 sm, 5 yoshdan 10
yoshgacha - 30-38 sm ga etadi.7 yoshga kelib, ichak o'zini
yo'qotadiharakatchanlik.Yosh bolalarda sigmasimon ichak odatda
joylashganyuqorida - ichidaqorin bo'shlig'ibo'shliqlar va faqat5
yoshdan boshlab- Vtos bo'shlig'i.

25.

*To'g'ri ichak.U n/rsilindrsimon shaklga ega, ampulaga
ega emasva egilishlar, burmalarifodalanmaydi.
*Dahayotning birinchi oylarida bolalarnisbatanuzoq va
yomonbelgilangan. finalto'g'ri ichakning holati 2
yilgacha davom etadi.
*U n/rmushak qavati kam rivojlangan.
* Bolalarda shilliq qavatning yaxshi rivojlanganligi va
shilliq qavatning zaif fiksatsiyasi tufayli u ko'pincha
tushishi mumkin.
*Bolalardagi anus koksiksdan 20 mm masofada
joylashgan.

26.

* Ichakning funksional xususiyatlari
*Motor qobiliyatlariyosh bolalarda u ko'proq
faollashadi, bu esa tez-tez ichak harakatlariga yordam
beradi. Chaqaloqlarda oziq-ovqat gruelining ichak
orqali o'tish davomiyligi 4-18 soat, kattaroq bolalarda
esa taxminan bir kun..
* Ichakning yuqori motorli faolligi, uning ilmoqlarining
etarli darajada mahkamlanmaganligi tendentsiyani
aniqlaydi.paydo bo'lishigainvaginatsiyalar.

27.

* defekatsiya
*INhayotning birinchi soatlarida
oqindi bormekonyum.
YoniqHayotning 2-3kunlarimekonyumnajas
aralashtiriladi va 5-kundan boshlab
najas yangi tug'ilgan chaqaloqqa
xos ko'rinishga ega bo'ladi.
*Dahayotning birinchi oyidagi
bolalarda defekatsiya odatda har
bir oziqlantirishdan keyin sodir
bo'ladi - kuniga 5-7 marta,
hayotning 2-oyligidagi bolalarda 3-6 marta, 1 yoshda - 1-2 marta..

28.

Aralash va sun'iy oziqlantirish bilan defekatsiya kam
uchraydi.
Ko'krak suti bilan oziqlanadigan, shilimshiq, sariq rangli,
nordon reaktsiyasi va nordon hidli bolalarda kal; sun'iy
oziqlantirish bilan najas qalinroq mustahkamlikka ega
(shlakka o'xshash), engilroq, ba'zan kulrang tusli, neytral
yoki hatto gidroksidi reaktsiyaga ega, o'tkirroq hid.
Chaqaloqlarda defekatsiya iroda ishtirokisiz, refleksli tarzda
sodir bo'ladi. Hayotning birinchi yilining oxiridan boshlab,
sog'lom bola asta-sekin defekatsiya o'zboshimchalik bilan
sodir bo'lishiga o'rganib qoladi.

29.

* Mikrofloraoshqozon-ichak trakti
*Ichaklarhomila van/rbirinchi 10-20 soat davomida steril
(aseptik faza). Keyin mikroorganizmlar tomonidan
ichakning kolonizatsiyasi boshlanadi (ikkinchi
bosqich).),va uchinchi bosqich - mikroflorani
barqarorlashtirish (bosqichtransformatsiyalar).
*DaIchak mikroflorasi orasida tabiiy oziqlanishda B.
ustunlik qiladi.bifidum, sun'iy oziqlantirish bilan,
L.atsidofil, B.Bifidum,enterokokklar va normalE.coli.

30.

* Oshqozon osti bezi
* U n/rto'liq shakllanmagan, kichik o'lchamlarga ega va undan balandroq
joylashgankattalar ko'proq harakatchan.
* Daoshqozon osti bezining tug'ilish vazni taxminan 3 g dan 6
gachaoylarikki barobarga, 1 yilga - 4 barobarga, 10 yilga - deyarli 10
taga oshadibir marta.Temir birinchi 3 yil va balog'at davrida eng
intensiv o'sadi.
* INErta yoshda bezning yuzasi silliq bo'lib, 10-12 yoshda tuberkulyoz
paydo bo'ladi, bu lobulalar chegaralarining izolyatsiyasi bilan bog'liq.
* Dayangi tug'ilgan chaqaloqda oshqozon osti bezining boshi eng
rivojlangan.
* TOtug'ilish va hayotning birinchi oylarida oshqozon osti bezi etarli
darajada farqlanmagan, ko'pqon tomirlanganva biriktiruvchi
to'qimalarda kambag'al. endokrin qismiKimgatug'ilish ekzokringa
qaraganda ancha rivojlangan.

31.

*Dan/r sodir bo'lmoqdaoz miqdorda oshqozon osti
bezining sekretsiyasisharbat;amilaza faolligi va
bikarbonat sig'imi past. Oddiy dietaga o'tishda,amilaza
faolligi tez o'sib boradi va 6-9 yil ichida maksimal
qiymatlarga etadi. Faoliyatpankreatik lipazdan/r past.
*ProteolitikHayotning birinchi oylarida bolalarda
oshqozon osti bezi sekretsiyasining faolligi ancha
yuqori bo'lib, u 4-6 yoshda maksimal darajaga etadi.
*Muhimoziqlantirish turi oshqozon osti bezi faoliyatiga
ta'sir qiladi: sun'iy oziqlantirish bilan, o'n ikki barmoqli
ichak sharbatida fermentlarning faolligi tabiiy
oziqlantirishga qaraganda 4-5 baravar yuqori.

32.

* jigar
*Tug'ilganda jigar eng
kattalaridan biridirorganlar.
*Dayangi tug'ilgan
chaqaloqning jigar og'irligi
tana vaznining 4% dan ortiq;
kattalarda - 2%.

33.

*Jigarning dastlabki massasi 10-11 oyga ikki
barobar ortadi. va 2-3 yoshda 3 barobar, 7-8
yoshda esa 5 marta, 16-17 yoshda esa 10
barobar, 20-30 yoshda esa 13 barobar ortadi.
*Da1 yoshdan 3 yoshgacha bo'lgan bolalarda jigar
qirrasi o'ng gipoxondrium ostidan chiqadi va
o'rta klavikulyar chiziq bo'ylab qovurg'a yoyidan
1-3 sm pastda osongina paypaslanadi. 7 yoshdan
boshlab jigarning pastki cheti qovurg'a yoyi
ostidan chiqmaydi va tinch holatda palpatsiya
qilinmaydi; o'rta chiziqda kindikdan xiphoid
jarayonigacha bo'lgan masofaning yuqori
uchdan bir qismidan tashqariga chiqmaydi.

34.

*Lobulaning tug'ilishi bilanjigar chegaralangananiq
emas. Ularning yakuniy farqlanishi postnatal davrda
sodir bo'ladi..
* Yangi tug'ilgan chaqaloqning jigarida ko'proq suv
mavjud (75-80% gacha).8 haftayoshi),kattalarga
qaragandabir vaqtning o'zida kamroq protein, yog' va
glikogen. Yoshi bilan zich moddalarning tarkibi oshadi.
*Jigarto'liq qonli.
*Tolalijigar kapsulasi yupqa, nozik kollagen va ingichka
elastik tolalar mavjud.
* Yangi tug'ilgan chaqaloqlarda jigar hajmining taxminan
5% gematopoetik hujayralar bilan ifodalanadi,
keyinchalik ularning soni tez kamayadi.

35.

* Jigar funktsiyalari
* Erta yoshda safro shakllanishi sekinlashadi.
* BILANYoshimiz bilan o't pufagining safroni konsentratsiyalash qobiliyati
oshadi..
* Hayotning birinchi yilidagi bolalarda jigar safrosida safro kislotalarining
kontsentratsiyasiyuqori.
* N / r uchun xarakterlidirbarcha bosqichlarning etuk emasligigepatoichaksafro aylanishikislotalar.
* Birinchi oylarda safrohayotda kamroq xolesterin va tuzlar mavjud,nima
belgilayditosh shakllanishining noyobligi.
* U n/ryog 'kislotalari asosan bog'lanaditaurin.Taurin konjugatlarsuvda
yaxshi eriydi va kamroq zaharli.
* Nisbatansafro tarkibidagi yuqori tarkibtaurokolik kislota,hayotning
birinchi yilidagi bolalarda o't yo'llarining bakterial yallig'lanishi
rivojlanishining noyobligini aniqlaydi.

36.

* Ferment tizimlarijigar. sun'iyoziqlantirish ularning oldingi
rivojlanishini rag'batlantiradi, lekin ularning nomutanosibligiga olib
keladi.
* Dabolalarda jigar faolroq bo'laditransaminatsiya
aminokislotalar.Shu bilan birga, jarayonlartransaminatsiyaetarli
darajada etuk emas va muhim aminokislotalar soniko'proq
bolalarkattalarga qaraganda.bolalar5-7 yoshgacha, qo'shimcha
histidin kerak, va birinchi 4 bolalarhaftalarhayot ham sisteindir.
* Karbamid hosil qiluvchi jigar funktsiyasi 3-4 tomonidan hosil
bo'ladioylarhayot.
* U n/rhayotning birinchi kunlarida faollik etarli emasligi qayd
etilganglyukuroniltransferaza.
* Yosh bolalarda jigarning neytrallash funktsiyasi etarli darajada
rivojlanmagan.

37.

* O't pufagi
*U n/rodatda yashirinjigar.
*Uning shakli bo'lishi mumkinhar xil,
ko'pincha silindrsimon yoki nok
shaklida bo'ladi.
*O'lchamlariu yosh bilan ortadi,
uzunligi 2 yoshdan 7 yoshgacha 2,54 sm, 8-12 yoshda - 5 sm, 13-15
yoshda - 7 sm, maksimal eni 3 ga
etadi.sm.

38.

*E'tiboringiz uchun
rahmat!