Максім Адамавіч Багдановіч

1.

Мы ўсе ляцім да зор...
Да 130-годдзя з дня
нараджэння
М.Багдановіча

Максім Адамавіч Багдановіч (белор.
Максім Адамавіч Багдановіч; 9
снежня 1891, Мінск — 25 мая 1917,
Ялта, Таўрычная губерня) —
беларускі паэт, публіцыст,
літаратуразнаўца, перакладчык;
класік беларускай літаратуры, адзін
са стваральнікаў беларускай
літаратуры і сучаснай літаратурнай
беларускай мовы.

4.

Адам Ягоравіч Багдановіч (белор. Адам
Ягоравіч Багдановіч; 20 сакавіка (1 красавіка),
па іншых дадзеных 25 сакавіка (6 красавіка),
1862 года, мястэчка Халопенічы, Барысаўскі
павет, Мінская губерня — 16 красавіка 1940,
Яраслаўль) — беларускі этнограф,
фалькларыст, мемуарыст, гісторык
культуры. Бацька паэта Максіма Багдановіча.

5.

Маці паэта — Марыя Апанасаўна

6.

Творчасць
Першым з перакладаў дасланых у рэдакцыю "Нашай Нівы" быў верш С. Ю. Святагора
"дзве песні", які выйшаў у друк са стылістычнымі папраўкамі Янкі Купалы, але з іншым
подпісам: карэктар Ядвігін Ш. падпісаў верш прыдуманым ім для Максіма Багдановіча
псеўданімам Максім крыніца (трансліт.: крыніца-Крыніца, калодзеж, крыніца). Ён пісаў:
«Кожны сваім псэўданімам вызначае сваё крэда, свой кірунак, а што за
душою гэтага юнака, ліцэіста, эстэта? Яму гэтыя Бядулі ды Гаруны
не падыдуць. Яму трэба чысты-чысты псэўданім, ясны, як юнацтва.
Хай будзе крыніца! Гэта будзе псэўданім-падказка: з народных крыніц
яму трэба чэрпаць свае вершы!»

7.

Народ, Беларускі Народ!
Ты — цёмны, сляпы, быццам крот.
Табою усягды пагарджалі,
Цябе не пушчалі з ярма
I душу тваю абакралі,—
У ёй нават мовы няма.
Збудзіушысь ад грознай бяды,
Увесь поуны смяротнай жуды,
Ты крыкнуць не вольны «Ратуйце!»
I мусіш ты «Дзякуй» крычаць.
Пачуйце жа гэта, пачуйце,
Хто умее з вас сэрцам чуваць!
Максим Богданович.

8.

«Я хацеў бы спаткацца з Вамі на вуліцы
У ціхую сінюю ноч
І сказаць:
“Бачыце гэтыя буйныя зоркі,
Ясныя зоркі Геркулеса?
Да іх ляціць наша сонца,
І нясецца за сонцам зямля.
Хто мы такія?
Толькі падарожныя, - папутнікі сярод нябёс.
Нашто ж на зямлі
Сваркі і звадкі, боль і горыч,
Калі ўсе мы разам ляцім
Да зор?”
М.Багдановіч

9.

Большая частка літаратурнай
спадчыны Максіма Багдановіча
стваралася менавіта ў Яраслаўлі:
там паэт падрыхтаваў да выдання і
“Вянок”, свой адзіны прыжыццёвы
зборнік. За вершы, прысвечаныя
таленавітай, каханай ім Ганне
Рафаілаўне Какуевай яго называюць
самым рамантычным беларускім
паэтам

10.

Лёс творчай спадчыны
Архіў паэта захоўваўся ў Адама Багдановіча, які застаўся ў Яраслаўлі. Каб
захаваць рукапісы, ён прыбраў іх у куфар, аднёс яго ў склеп і схаваў пад лёд.
Падчас падаўлення Яраслаўскага паўстання ў 1918 годзе дом Багдановічаў
на сенечнай плошчы быў спалены, лёд растаў, куфар абгарэў, у яго
пракралася вада. Пасля Адам Багдановіч прасушыў і разгладзіў пацярпелыя,
але ўсё ж захаваныя рукапісы. Калі імі зацікавіўся Інстытут беларускай
культуры, ён перадаў іх супрацоўніку Інстытута, які прыехаў за імі. У 1923
годзе бацькам былі напісаныя "матэрыялы да біяграфіі Максіма Адамовіча
Багдановіча". Літаратурная спадчына Багдановіча значна: акрамя зборніка
"Вянок", выдадзенага пры яго жыцці (1913), пяцідзесяці з лішнім вершаў і
значнай колькасці крытычных і публіцыстычных артыкулаў, надрукаваных
у розных перыядычных выданнях ("Наша Ніва" « "Вольная Беларусь«,
"Гоман" і іншыя), у перададзеных Інстытуту беларускай культуры
бацькам нябожчыка паэта рукапісах захавалася звыш 150 вершаў і шэраг
празаічных артыкулаў і нататак.Творы паэта перакладзены на два
дзесяткі моў свету, публікаваліся ў Вялікабрытаніі, Германіі, Польшчы,
Расіі, Францыі, Югаславіі і іншых краінах.Яшчэ ў 1950-я гады ў Маскве быў
выдадзены вялікі зборнік яго выбраных твораў на рускай мове ў перакладзе
лепшых савецкіх паэтаў.У 1991-1995 гадах выдадзены поўны збор твораў
паэта ў трох тамах.

11.

25-гадовы юнак толькі сустрэў сваю вясну кахання, і
жыццё яму абяцала так шмат.
Але запаветным марам – стварыць сям’ю, мець дзяцей
ад каханай – не суджана было збыцца.
Аб сваім здароўі Максім Багдановіч клапаціцца не ўмеў. У
лютым 1917 г. паэту стала зусім дрэнна. Сябры сабралі
грошы і адправілі яго лячыцца ў Ялту. Але дарэмна.
25 мая 1917 г.Максіма Багдановіча не стала.
Каля яго ложка знайшлі лісток паперы з радкамі:
«У краіне светлай, дзе я ўміраю,
У белым доме ля сіняй бухты
Я не самотны, я кнігу маю
З друкарні пана Марціна Кухты».

12.

У 1927 годзе, праз 10 гадоў пасля смерці паэта,
Валянцінам Волкавым быў створаны "Партрэт Максіма
Багдановіча", які цяпер захоўваецца ў Нацыянальным
мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь.Працуюць музей
Багдановіча ў Мінску, Гродне, Яраслаўлі; імем паэта былі
названыя вуліцы ва ўсіх абласных цэнтрах Беларусі, у
Ніжнім Ноўгарадзе, Яраслаўлі і Ялце, школы і бібліятэкі
ў розных беларускіх гарадах. Яму прысвечаны опера
«Зорка Венера» (Юры Семяняка — Алесь Бачыла) і
«Максім» (Ігар Палівода — Леанід Прончак). У 1991 годзе
імя Максіма Багдановіча было ўнесена ў каляндарны спіс
ЮНЕСКА «Гадавіны выдатных асоб і падзей».У
красавіку 2008 года Маскоўскі дзяржаўны гістарычны
музей перадаў 6 паўнавартасных паясоў Слуцкай
мануфактуры, якія натхнілі Максіма Багдановіча на
стварэнне верша "Слуцкія ткачыхі", у прыватны
Беларускі музей братоў Луцкевічаў. Дамова аб экспазіцыі
слуцкіх паясоў у Нацыянальным мастацкім музеі была
падпісаная толькі на год.
Памяць

13.

К нам сумная вестка прыляцела:
Памёр «пясняр чыстай красы»,
Душой чысцейшы ад расы.
Жалобу Беларусь адзела…
Так рана ён пакінуў нас.
Як промень нам бліснуў і згас…
Янка Быліна «Памяці Багдановіча»

14.

З кніжкай адной
і адзін
Стаіць ён сярод паэтаў.
Не ў далеч –
у вечнасць глядзіць,
Уласным лёсам апеты…
У гэтага мудраца,
Пражыўшага
чвэрць веку,
Юначы позірк хлапца
І стомленага чалавека.
Р.Тармола «Ля помніка Багдановічу»

15.

Музей М. Багдановіча ў Мінску
Музей М. Багдановіча ў Гродне

16.

Сундук, который
хранится в музее
Максима
Богдановича в
Ярославле.

17.

Помнік Максіму Багдановічу ў Яраслаўлі

18.

Сярод гэтых гораў скальных сініх,
Дзе здаецца глумным кожны крок,
Самаю высокаю вяршыняй
Бачыцца магільны твой грудок.
На радзіме васількуюць нівы,
Вочы з васількоў ў зямлякоў.
Не самотны, кажаш, ты шчаслівы
З той сямейкай вольнаю радкоў.
К. Камейша “На магіле Багдановіча”

English Русский Правила