8-1-7 х

1. Химиялық реакция теңдеулерін құру. №2 зертханалық тәжірибе «Әрекеттесуші заттардың қатынасы»  

Химиялық реакция теңдеулерін құру.
№2 зертханалық тәжірибе
«Әрекеттесуші заттардың қатынасы»
8-сынып

2. Сабақтың оқу мақсаты:

8.2.3.2
• 8.2.3.2-әрекеттесетін
заттар қатынасын
эксперименттік жолмен
анықтау;

3. «Wordwall» платформасы

Қосылыстардағы элементтердің массалық
үлесін анықтау
1-топ
https://wordwall.net/ru/resource/64975560
2-топ
https://wordwall.net/ru/resource/68823118
3-топ
https://wordwall.net/ru/resource/83683813

4.

Химиялық реакция теңдеулерін құру.
Бір заттың басқа заттарға айналу құбылысы – химиялық құбылыс деп
аталады. Мысалы,ағаштың жануы. Ағаш жанғаннан кейін, күлге
айналады. Бастапқы қасиеттері жойылып, мүлдем басқа затқа айналады.
Химиялық құбылысты басқаша химиялық реакция деп атаймыз.
Ал химиялық реакциялардың теңдеулері деп химиялық таңбалар мен
формулаларды қолданып, заттардың өзара әрекеттесуін шартты түрде
жазуды айтамыз.
Реакция теңдеулерін жазу үшін берілген элементтердің таңбаларын
жазамыз. Екі жай зат әрекеттескенде түзілген өнім екі элементтің
қосындысы болады. Яғни, магний мен оттекті қосып жазамыз.
Mg + O2 MgO
2 Mg + O2 = 2MgO
Екі элементтің де валенттілігі бірдей болғандықтан индекс қойылмайды.
Енді реакция теңдеуін теңестіреміз. Ол үшін реакцияға дейінгі және
реакциядан кейінгі әрбір элементті санап шығамыз. Оттек теңге дейін
екеу, теңнен кейін біреу. Сондықтан теңнен кейінгі оттек бар
қосылыстың алдына екі қоямыз. Ол жерге екі қойсақ, магний де екеу
болады. Және теңге дейінгі магнийдің алдына да екі қоямыз. Реакция
тең.

5.

Химиялық реакция теңдеулерін құру.
Темір мен күкірттің әрекеттесу теңдеуін жазамыз.
Fe + S = Fe S
Бұл реакция теңдеуі өзі тең. Химиялық реакция реагенттер мен
өнімдерден тұрады. Реакцияға қатысатын бастапқы заттар – реагенттер, ал
реакция нәтижесінде түзілетін заттар реакция өнімдері деп аталады.
Мысалы, мына реакция теңдеуіндегі темір мен күкірт реагент деп
аталады, ал өнім темір сульфиді.
Реакция өнімдерін жазуды толығырақ қарастырайық.
Химиялық реакция теңдеуін құрастырудың алгоритмі: Берілген
элементтерді (қосылыстарды) таңбасымен жазу. Бастапқы заттарға сәйкес
түзілетін өнімдердің формуласын құру. Реакция теңдеуін теңестіру
Көміртек пен оттектің, калий мен оттектің әрекеттескендегі реакция теңдеуін
жазып көрейік.
2. Түзілетін өнімдердің формуласын құру
1. Ол үшін алдымен
берілген элементтердің
таңбасын жазамыз:
С + О2 →
К + О2 →
үшін валенттілік немесе нольдік қосынды
әдістерін пайдаланамыз. Валенттілік
арқылы формула құру тиімді болғандықтан
сол әдісті қайталайық. С + О2 → СО2
К + О2 → К2 О

6. Мысалы: су молекулалары ыдырағанда екі газ тәрізді зат тұзіледі - Н2 және О2.

H2O
H2 + O2
2H2O == 2H2 + O2
Химиялық реакция теңдеуі
2 Н2О = 2Н2 + О2

7. «Суреттер сөйлейді» әдісі. Суреттерді қолданып зат массының сақталу заңына түсініктеме береді.

8.

Топтық жұмыс тапсырмасы: Алгоритм әдісі бойынша
Химиялық реакция теңдеулерін теңістіріңдер және сөйлемді аяқтаңдар
A-
топ
B-
топ
C-топ
Al2O3+HBr
AlBr3+H2O
MgO + HNO3 = Мg(NO3)2 + H2O
Al2O3 + H2SO4 = Al2(SO4)3 + H2O
Fe(OH)3
Fe2O3 + H2O
Fe(OH)3 + HCl = FeCl3 + H2O
Al2O3 +H2 = Al + H2O
Реакция өнімін дұрыс жазу үшін не ?арқылы формула құруды (немесе
қандай әдісті?) білу қажет.
Дескриптор:
әрекеттесетін заттар қатынасын эксперименттік жолмен анықтайды-1 балл
реакцияға қатысатын және түзілетін заттардың формуласын жазады-1 балл
химиялық реакциялар теңдеулерін құрады-1 балл

9.

Жұптық жұмыс тапсырмасы: “Пирамида”
Химиялық реакция теңдеулеріне сұрақ белгісі орнына тиісті
затты қойып, теңестіріңіздер.
Дескриптор:
әрекеттесетін заттар қатынасын
эксперименттік жолмен анықтайды-1
балл
реакцияға қатысатын және түзілетін
заттардың формуласын жазады-1
балл
химиялық реакциялар теңдеулерін
құрады-1 балл

10.

Жеке жұмыс тапсырмасы:
№2 зертханалық тәжірибе
«Әрекеттесуші заттардың қатынасы»
А) Темір мен күкірттің массаларының қатынастарын анықта.
Б) Мыс сульфаты мен натрий гидроксидінің әрекеттесу реакциясын жазып,
қатынасын анықта
«Борт журналы» әдісі келесі мазмұнды кестені толтырыңыздар:
№
Берілген
тақырып
бойынша
бұрыннан
білетінім
Мәтінді
оқып
жаңадан
білгенім
Болжамдар
Тың
ақпараттар
Дескриптор:
1. Әрекеттесуші заттардың қатынасын
анықтайды-2 балл
2. Әрекеттесуші заттардың массаларының
қатынастарын анықтайды.-2балл

11.

Химиялық реакция теңдеулерін құру.
ЕББҚ-тапсырма:
Реакция теңдеулеріне тиісті
коэффициенттерін қойыңыз
N2 + H2 → NH3,
MnO2 + H2 → Mn + H2O,
Al + Cl2 → AlCl3,

12.

Рефлексия
Үйге тапсырма: : §8 ,№5тапсырма