Mustaqil ish topshiriqlar

1.

Mustaqil ish topshiriqlar
Quvasoy shahar 1-IDUM
matematika fani o‘qituvchisi N. N. Abidova

2.

Topshiriq: 1
Sinf: 5-6-sinf
Topshiriq nomi: “Yosh velosipedchilar”
Mavzu sohasi: “Masofa,vaqt va tezlik
formulasidan foydalanib sonli ifoda
tuzish hamda miqdorlar orasidagi
proporsionallik turini aniqlash”

3.

Malik va Asror aka-uka.
Malik ikki g‘ildirakli velosipedda yuradi, Asror - uch g‘ildirakli
velosipedda. Ular sayr paytida do‘stlar bilan poyga uyushtirish, kichik
xatolar ustida ishlaydilar va o‘rganadilar.
Malik va Asrorning singlisi Oliya 5-sinfda o‘qiydi va akalari haqida
masalalar tuzishni yaxshi ko‘radi.

4.

Malik va Asror bir vaqtning o‘zida 400 m uzunlikdagi yugurish
Radiotelefon
yo‘lakchasining
turli batareyasi
qarama-qarshi(1/3)
tomonlaridan bir-birlariga qarab
kelishdi.
Samad tezligi
uy radiotelefoni
va va
uyali
vositadan
Uy
Asrorning
50 m / daq
Malikni
tezligifoydalanadi.
- 150 m / daq.
radiotelefoni
batareya
quvvati asosan
soatga bo‘ladi?
yetadi, uyali
2 daqiqadan
so‘ng
ular bir-biridan
qancha-120
masofada
telefonniki esa - 48 soatga yetadi. Samad va uning do‘sti
Jamshidning uyali telefonlarini bir xil xususiyatga ega, yani
2
Bitta to‘g‘ri raqam ifodasini belgilang.
efonlarining quvvati bir xil vaqtga yetadi. Samad uy radiotelefoni quvvati qismi
3
o
400 – 150 ∙ 2 + 50 ∙ 2
ganini ko‘rdi.
o
400 + (150 + 50) ∙ 2
o
400 –150
+ 50 ∙ 2 uy radiotelefonini quvvati yana qancha
Savol: Odatiy
holda
ishlatilganda
400 – (150 + 50) ∙ 2
qtga yetadi ? o

5.

ϑ1 =150 m/daq
→
o
o
o
o
t = 2 da
S=400 m
ϑ2 = 50 m/daq
←
Bitta to‘g‘ri raqam ifodasini belgilaymiz:
400 – 150 ∙ 2 + 50 ∙ 2
400 + (150 + 50) ∙ 2
400 –150 + 50 ∙ 2
400 – (150 + 50) ∙ 2

6.

Topshiriqni bajarish uchun Malikni tezligini ϑ1, Asrorni tezligini
esa ϑ2 deb belgilaymiz va masofani topish formulasidan foydalanamiz
S= ϑ • t Unda, bolalar t vaqt ichida bosib o‘tgan yo‘l S1 = ϑ1 • t (Malik)
va S2 = ϑ2 • t (Asror) bo‘ladi.
Masofalar qo‘shilganda S1 + S2 = ϑ1 •t + ϑ2 •t = (ϑ1 + ϑ2) • t ni hosil
qilamiz.
Yugurish yo‘lakchasi S uzunligidan bolalar bosib o‘tgan masofa ayiriladi
va ular orasidagi So masofa topiladi: S = So - (ϑ1 + ϑ2) • t
Topshiriq matnida berilgan mos qiymatlar : S=400; t=2; ϑ1=150; ϑ2=50
hosil bo‘lgan ifodaga qo‘yilganda quyidagi natijaga erishamiz:
S = 400 - ( 150 + 50 ) • 2

7.

Topshiriq xususiyati
Radiotelefon batareyasi (2/3) topshirig‘iga izohli yechim.
Topshiriq 1. Yosh velosipedchilar(1/3)
KOD:MA 5 035 01 A6
Javob: “U haq”
Mazmun sohasi : o‘zgarishlar va bog‘liqliklar
1
1
Izoh: Bolalarsohasi
telefon: qo‘llash
quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
Kompetentlik
3
5
Jamshidning
telefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
Kontekst
: shaxsiy
1
1
Murakkablik
darajasi
:
past
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
Javob
shakli
: bitta
javob tanlash yo‘li bilan
telefon
quvvati
ko‘pto‘g‘ri
ishlatilgan.
Baholash sohasi (mavzu sohasi) : tezlik, vaqt va masofa orasidagi
bog‘lanishni qo‘llash
Maksimal ball : 1

8.

Baholash mezoni
Radiotelefon batareyasi (2/3) topshirig‘iga izohli yechim.
JAVOB TO‘LIQ TO‘G‘RI DEB QABUL QILINADI:
Javob: “U haq”
Kod 1: Berilgan javoblarda kattalikning o‘zgarish miqdori
1
1
to‘g‘ri
ko‘rsatilgan
va
to‘g‘ri
tanlangan
bo‘lsa:
Izoh: Bolalar telefon quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
3
5
400telefon
– (150 quvvati
+ 50) ∙ 2Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
Jamshidning
1
1
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
JAVOB QABUL
QILINMAYDI
telefon
ishlatilgan.
Kodquvvati
0: ko‘pBoshqa
javoblar berilgan.
Kod 9:
Javob berilmagan.

9.

Malik mahalla bolalari orasida velosiped poygalari
musobaqalarini tashkil qilishni yaxshi ko‘radi. Malik, Asror va ularning
do‘sti Farhodning tezliklari turli xil. Quyidagi kartochkalarda
bolalarning tezliklari berilgan. Kartochkalarni tezliklar kamayib borish
tartibida joylashtiring.

10.

1km=1000m va 1soat=60daqiqa ekanligidan foydalanamiz:
Malikning tezligi
6•1000:60=100 m/daq
Farhodning tezligi 4•1000:60=66,(6) m/daq.
Eng katta tezlik Malikniki, keyin Farhodniki va eng kichik tezlik Asrorniki.
Malik
Farhod
Asror

11.

Topshiriq xususiyati
Radiotelefon batareyasi (2/3) topshirig‘iga izohli yechim.
Topshiriq 1. Yosh velosipedchilar(2/3)
KOD:MA 5 035 01 A6
Javob: “U haq”
Mazmun sohasi : o‘zgarishlar va bog‘liqliklar
1
1
Izoh: Bolalarsohasi
telefon: qo‘llash
quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
Kompetentlik
3
5
Jamshidning
telefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
Kontekst
: ommaviy
1
1
Murakkablik
darajasi
:
o‘rta
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
Javob
shakli
: qisqa-bog‘lanish
telefon
quvvati
ko‘p ishlatilgan. hosil qilish
Baholash sohasi (mavzu sohasi) : turli subyektlarning harakat
tezligini o‘zaro bog‘lash, turli tezlik birliklarini aylantirish
Maksimal ball : 2

12.

Baholash mezoni
Radiotelefon batareyasi (2/3)
topshirig‘iga
izohli yechim.
JAVOB
TO‘LIQ TO‘G‘RI
DEB QABUL QILINADI:
Kod 2: Berilgan javoblarda kattalikning o‘zgarish miqdori
Javob: “U haq”
aniq ko‘rsatib berilgan:
1
1
Izoh: Bolalar
telefon quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
“Malik-Farhod-Asror”
3
5
JAVOB
QISMAN
DEB QABUL
QILINADI:
Jamshidning
telefon
quvvatiTO‘G‘RI
Samadnikidan
ko‘proq
qolgan, yoki
1 Berilgan javoblarda
1
Kod
1:
kattalikning
o‘zgarish
miqdori
120 sonining qismi shu sonning qismidan
kata, demak
Samadning
5
to‘liq emas: 3
telefon quvvati ko‘p ishlatilgan.
faqat Asror tezligi berilgan kartochka uchinchi o‘rinda
joylashganda, qolgani esa xato joylashgan
JAVOB QABUL QILINMAYDI
Kod 0:
Boshqa javoblar berilgan.
Kod 9:
Javob berilmagan.

13.

Malik do‘sti Farhodnikiga tashrif buyurdi va ular musobaqa
uyushtirishga qaror qilishdi. Kim avvalroq o‘rmonga yetib boradi va
avvalroq qaytib keladi. Natijada Malik g‘alaba qozondi. U charchaganini his
qildi va uyga qaytishga qaror qildi. Malik o‘z uyidan do'stining uyigacha
velosipedda 9 daqiqa yo‘l bosib, 6 km/soat tezlikda yurdi. Qaytishda
tezligini yarmiga kamaytirsa, u do‘stining uyidan xuddi shu yo‘l orqali
qancha vaqt harakatlanadi?
Savolga javobingizni sonlarda
yozing va keyin uni izohlab
tushuntiring.

14.

9 daqiqada 6 km/soat tezlik bilan yurdi
S= ϑ•t hamda t=S:ϑ formulalardan foydalanamiz, S=9•6=54 km
Agar tezlik yarmiga kamaysa, ya’ni 6:2=3 km/soat , unda t=S:ϑ=54:3=18
daqiqa yoki 9•2=18 daqiqa.
Izoh: Tezlik ikki karra kamaysa,yo‘lga sarflangan vaqt ikki karra
ko‘payadi, chunki bola ikki karra sekin harakat qiladi. Bu miqdorlar
orasidagi o‘zaro teskari proporsionallikni ko‘rsatadi.

15.

Topshiriq xususiyati
Radiotelefon batareyasi (2/3) topshirig‘iga izohli yechim.
Topshiriq 1. Yosh velosipedchilar(3/3)
KOD:MA 5 035 01 A6
Javob: “U haq”
Mazmun sohasi : o‘zgarishlar va bog‘liqliklar
1
1
Izoh: Bolalarsohasi
telefon: qo‘llash
quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
Kompetentlik
3
5
Jamshidning
Kontekst
: ilmiytelefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
1
1
Murakkablik
darajasi
:
o‘rta
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
Javob
shakli
: qisqa
aniqlik kiritilgan javob (izoh keltiriladi)
telefon
quvvati
ko‘pvaishlatilgan.
Baholash sohasi (mavzu sohasi) : tezlik va harakat vaqti orasidagi
teskari proporsionallikni aniqlash va qo‘llash
Maksimal ball : 2

16.

Baholash mezoni
Radiotelefon batareyasi (2/3)
topshirig‘iga
izohli yechim.
JAVOB
TO‘LIQ TO‘G‘RI
DEB QABUL QILINADI:
Kod 2: Berilgan javoblarda kattalikning o‘zgarish miqdori
Javob: “U haq”
aniq ko‘rsatib berilgan:
1
1
Izoh: Bolalar
telefon quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
18 daqiqa
3
5
Izoh:telefon
tezlik quvvati
6km/soat
ikki karra qisqardi,
demak yoki
masofani
Jamshidning
Samadnikidan
ko‘proq qolgan,
1karra sekin bosib o‘tadi
1
ikki
: 9 daqiqa
•2=18
daqiqa
120 sonining qismi shu sonning qismidan
kata, demak
Samadning
3
5
JAVOB
QISMAN TO‘G‘RI
DEB QABUL QILINADI:
telefon quvvati ko‘p ishlatilgan.
Kod 1: Vaqt to‘g‘ri berilgan ,ammo izoh to‘liq emas yoki
umuman yo‘q.
JAVOB QABUL QILINMAYDI
Kod 0:
Boshqa javoblar berilgan.
Kod 9:
Javob berilmagan.

17.

1-topshiriq xulosasi
Radiotelefon batareyasi (2/3) topshirig‘iga izohli yechim.
Javob: “U haq”
1-savol
2-savol 1 1
3-savol
Jami
Izoh: Bolalar telefon quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
o‘quvchilar
3
5
Jamshidning
telefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
soni
0 9 21 1 0 9 2 1 0
9
1 1
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
telefon quvvati ko‘p ishlatilgan.
18 nafar
14 4
5 5 8
4 7 7
%
78 22
28 28 44
22 39 39

18.

Topshiriq: 2
Sinf: 7-8-sinf
Topshiriq nomi: “Zinapoya”
Mavzu sohasi: To‘g‘ri burchakli
uchburchak xossalarini qo‘llash, parallel
to‘g‘ri chiziqlar, kesma uzunligi
aksiomasi, tengsizliklar bilan ishlash.

19.

ZINAPOYA
Radiotelefon batareyasi (2/3)
Zinapoyalarni ma‘lum bir joyga o‘rnatish uchun uning
balandligini
bilish o‘z
kerakuyali
va radiotelefonlarini
optimallik va xavfsizlik
Samad
va Jamshid
quvvatini shartiga
1
asoslanib,
qadamlarning
parametrlarini
tanlash
kerak.
solishtirishdi. Samadnind telefoni quvvati - qismi
, Jamshidning
3
1
: sarflangandi. Jamshid mening telefonim quvvati
esa Bunda
qismi
5
senikidan ko‘p qolgan, - debH-zinapoya
aytdi.
balandligi
L-zinapoya uzunligi
d-zinaning eni
v-zinani balandligi

20.

ZINAPOYA (1/3)
Zinapoyalarning geometrik mulohazasi haqidagi qaysi
gaplar har doim to‘g‘ri bo‘ladi, ba'zilari hech qachon, ba'zilari
ba'zan?
Mulohaza
Har doim
Ba‘zan
Hech qachon
AB>BC
O
O
O
AB=2BC
O
O
O
<MKN=α
O
O
O
≠
O
O
O

21.

ZINAPOYA (1/3)
AB>BC
O
O
Hech
qachon
O
AB=2BC
O
O
O
<MKN=α
O
O
O
≠
O
O
O
Mulohaza Har doim
Ba‘zan

22.

Topshiriq xususiyati
Radiotelefon batareyasi (2/3) topshirig‘iga izohli yechim.
Topshiriq 2. ZINAPOYA (1/3)
KOD:MA 7 028 01 A8
Javob: “U haq”
Mazmun sohasi : fazo va shakl
1
1
Izoh: Bolalarsohasi
telefon: shakllantirish
quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
Kompetentlik
3
5
Jamshidning
Kontekst
: ilmiytelefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
1
1
Murakkablik
darajasi
:
o‘rta
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
Javob
shakli
: berilgan
ma’lumotlarga asoslanib yechim topish
telefon
quvvati
ko‘p ishlatilgan.
Baholash sohasi : to‘g‘ri burchakli uchburchakning xossalaridan
foydalanish,
Maksimal ball : 2

23.

Baholash mezoni
Radiotelefon batareyasi (2/3)
topshirig‘iga
izohli yechim.
JAVOB
TO‘LIQ TO‘G‘RI
DEB QABUL QILINADI:
Kod 2: Berilgan javoblarda mulohazalarning o‘zgarish miqdori
Javob: “U haq”
aniq ko‘rsatib berilgan:
1
1
"AB>BC
har
doim
Izoh: Bolalar telefon quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
3
5
AB=2BC ba’zan
Jamshidning telefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
<MKN=α
har doim 1
1
120 sonining ≠qismi shu
sonning qismidan kata, demak Samadning
ba’zan
3
5
JAVOB
TO‘G‘RI DEB QABUL QILINADI:
telefon quvvati
ko‘pQISMAN
ishlatilgan.
Kod 1: 4 tadan istalgan 3ta yoki 2ta savolga to‘liq javob berilgan
bo‘lsa
JAVOB QABUL QILINMAYDI
Kod 0: Boshqa javoblar berilgan.
Kod 9: Javob berilmagan.

24.

ZINAPOYA (2/3)
Agar quyidagi ikki shart bajarilsa, zinapoya qulay va xavfsiz
hisoblanadi:
1-shart: 60 ≤ 2v+d ≤65 (v va d cm da ifodalangan) ;
2-shart: 30 ̊ ≤ α ≤ 45 ̊
Quyida keltirilgan jadvalda qaysi o‘lchamdagi zinapoyalar ushbu ikkita
shartga mos keladi ? Jadval asosida javob tanlang.
Zinapoyalar
v-zina
d-zinaning
α-burilish
Zinapoya ikkita
turi
balandligi
eni
burchagi
shartga mosmi?
1
14
31
23
Ha/Yo‘q
2
16
29
29
Ha/Yo‘q
3
18
24
37
Ha/Yo‘q
4
20
20
45
Ha/Yo‘q

25.

ZINAPOYA (2/3)
Zinapoyalar
turi
1
2
3
4
v-zina
balandligi
14
16
18
20
d-zinaning
eni
31
29
24
20
α-burilish
burchagi
23
29
37
45
Zinapoya ikkita
shartga mosmi?
Ha/Yo‘q
Ha/Yo‘q
Ha/Yo‘q
Ha/Yo‘q
Izoh: O ‘quvchilarni kreativ fikrlashi inobatga olinadi.

26.

Topshiriq xususiyati
Radiotelefon batareyasi (2/3) topshirig‘iga izohli yechim.
Topshiriq 2. ZINAPOYA (2/3)
KOD:MA 7 028 01 A8
Javob: “U haq”
Mazmun sohasi : fazo va shakl
1
1
Izoh: Bolalarsohasi
telefon: izohlash
quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
Kompetentlik
3
5
Jamshidning
Kontekst
: ilmiytelefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
1
1
Murakkablik
darajasi
:
o‘rta
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
Javob
shakli
: javoblari
ko’rsatilgan va har biriga alohida javob
telefon
quvvati
ko‘p ishlatilgan.
berilsa;
Baholash sohasi (mavzu sohasi) : sonning foizini bilish va
hisoblay olish
Maksimal ball : 2

27.

Baholash mezoni
Radiotelefon batareyasi (2/3)
topshirig‘iga
izohli yechim.
JAVOB
TO‘LIQ TO‘G‘RI
DEB QABUL QILINADI:
Kod 2: Berilgan javoblarda mulohazalarning o‘zgarish
Javob: “U haq”
miqdori aniq ko‘rsatib berilgan:
1
1
Izoh: Bolalar
telefon quvvatlar bir3-ha;
xil edi,
> bo‘lgani uchun,
1-yo‘q;
3
5
2-yo‘q;
4-ha;
Jamshidning
telefon quvvati Samadnikidan
ko‘proq qolgan, yoki
1
1
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
JAVOB
QISMAN TO‘G‘RI
DEB QABUL QILINADI:
telefon quvvati ko‘p ishlatilgan.
Kod 1: Javoblardan bittasi yoki ikkitasi to‘g‘ri yoki aksincha
berilsa;
JAVOB QABUL QILINMAYDI
Kod 0:
Boshqa javoblar berilgan.
Kod 9:
Javob berilmagan.

28.

ZINAPOYA (3/3)
Shift balandligi 280 cm bo‘lgan xonada ikkinchi qavatga
zinapoyani o‘rnatish kerak. Zinapoyaning uzunligi 3,5 m dan
oshmasligi sharti aniqlandi. 20 cm balandlikdagi zinadagi qadam
balandligi tanlangan. 24 cm ga teng qadam kengligini tanlash
taklif etildi.
Bu holatda zinapoyaning uzunligini cheklash sharti
qondiriladimi?
Savolga javobingizni yozing va tushuntiring.

29.

ZINAPOYA (3/3)
280:20=14 (zinalarni uzunligi)
14x24=336 cm = 3,36 m (zinapoya uzunligi),
bundan 3.36 < 3.5.
Javob “Ha”

30.

Topshiriq xususiyati
Radiotelefon batareyasi (2/3) topshirig‘iga izohli yechim.
Topshiriq 2. ZINAPOYA (3/3)
KOD:MA 7 028 01 A8
Javob: “U haq”
Mazmun sohasi : fazo va shakl
1
1
Izoh: Bolalarsohasi
telefon: shakllantirish
quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
Kompetentlik
3
5
Jamshidning
Kontekst
: ilmiytelefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
1
1
Murakkablik
darajasi
:
yuqori
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
Javob
shakli
: isbot
javob berish;
telefon
quvvati
ko‘pqilib
ishlatilgan.
Baholash sohasi (mavzu sohasi) : sonning uzunliklar qismini,
sonlarni qismini va taqqoslashni bilish
Maksimal ball : 2

31.

Baholash mezoni
Radiotelefon batareyasi (2/3)
topshirig‘iga
izohli yechim.
JAVOB
TO‘LIQ TO‘G‘RI
DEB QABUL QILINADI:
Kod 2: Berilgan javoblarda mulohazalarning o‘zgarish
Javob: “U haq”
miqdori aniq ko‘rsatib berilgan:
1
1
Izoh: Bolalar
ha; telefon quvvatlar bir xil edi, 3 > 5 bo‘lgani uchun,
Izoh:telefon quvvati
280:20=14-zinalarni,14x24=336
sm=3,36
m
Jamshidning
Samadnikidan ko‘proq qolgan,
yoki
1
1
zinapoya
uzunligi,
3.36<3.5.
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
JAVOB
QISMAN TO‘G‘RI
DEB QABUL QILINADI:
telefon quvvati ko‘p ishlatilgan.
Kod 1: Mantiqan o‘ylagan bo‘lsa,lekin hisoblash noto‘g‘ri
bo‘lsa;
JAVOB QABUL QILINMAYDI
Kod 0:
Boshqa javoblar berilgan.
Kod 9:
Javob berilmagan.

32.

2-topshiriq xulosasi
Radiotelefon batareyasi (2/3) topshirig‘iga izohli yechim.
Javob: “U haq”
1-savol
2-savol1 1
3-savol
Jami
Izoh: Bolalar telefon quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
o‘quvchilar
3
5
Jamshidning
telefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
soni
1 0 9 12 1 0 9 2 1 0 9
1 2
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
telefon quvvati ko‘p ishlatilgan.
17 nafar
16 1
3 9 5
16
1
%
94
6
18 52 30
94
6

33.

Topshiriq: 3
Sinf: 9-sinf
Topshiriq nomi: “Proyeksion masofa”
Mavzu sohasi: Uchburchaklar
o‘xshashligi alomatlari, kesmalar
proporsiyasi,Pifagor teoremasi.

34.

0
PROYEKSION MASOFA
Boshqa javoblar tanlanganda yoki javob umuman
Radiotelefon batareyasi (3/3)
Proyektorni to‘g‘ri o‘rnatish uchun proyeksiya masofasini
aniqlash kerak. Oxirgi vaqtlarda Samad uyali telefon
zaryad yoqotishini
payqadi.
Proyeksion
masofa - proyektor
linzasidan ekrangacha
bo‘lgan
masofa Agar avval uyali telefon batareyasi
Savol:
bo‘lsa, endi hozirgi vaqtda qanchaga y
K
qiqalarda ifodalang.
AB - tasvir kengligi
B
diotelefon batareyasi
topshirig ‘iga izohli yechi
KM – proyeksiya(3/3)
masofasi
vob: 9 soat 36 daqiqa.
A
B
oh: Topshiriq shartiga ko‘ra, avval 48 soatga yetar edi,
(1-rasm)
amiz, va 0,6 soatni daqiqaga aylantiramiz, 0,6=36 daq
daqiqa.

35.

PROYEKSION MASOFA
Proyektorning
masofasi qanchalik katta
bo‘lsa, tasvir
o‘lchami shunchalik katta bo‘ladi.
Proyeksiya masofasini hisoblash kerakli tasvirni olish
imkonini beradi. Proyektorning o‘tish nisbatini bilish
orqali bu masofani hisoblash mumkin.
Proyektorning proyeksiyalash nisbati proyeksiya masofasining proyeksiya qilinayotgan
tasvirning kengligiga nisbati hisoblanadi.
KM
AB
AB - tasvir kengligi
KM – proyeksiya masofasi
(2-rasm)

36.

PROYEKSION MASOFA (1/3)
Kimyo xonasiga proyektor o‘rnatilgan bo‘lib, uning yordamida
o‘qituvchi dars davomida o‘quvchilarga turli taqdimotlar va video
materiallarni ko‘rsatadi. Proyektor undan 2,2 m uzoqlikda joylashgan 89 cm
balandlikdagi devorga o‘rnatilgan ekranni to‘liq yoritadi. Ekran kengligining
balandlikka nisbati (ekran formati) 16:9 ni tashkil qiladi. Bu ekran yaroqsiz
holga keldi, shuning uchun yangi ekran sotib olindi, bir xil formatdagi,l ekin
balandligi 114 cm. U eskisini almashtirish uchun asl joyiga o‘rnatildi.
Proyektorni qayta o‘rnatish kerak.
Bu proyektor ekran to‘liq yoritilishi uchun devorga o‘rnatilgan
yangi ekrandan eng qisqa oraliq masofa qancha bo‘lishi kerak?
Javobingizni raqamlarda yozing, metrlarda ifodalang, o‘ndan
birlar xonasigacha yaxlitlang.

37.

PROYEKSION MASOFA (1/3)
Masala to‘g‘ri proporsionallik xossasiga asoslanib yechiladi
2.2 m masofa – 89 cm balandlik
x m masofa – 114 cm balandlik
x = 2.2 ∙ 114 : 89
x = 2.817977
o‘ndan birlar xonasigacha yaxlitlasak, 2.817977 ≈ 2.8
JAVOB : 2.8 m

38.

Topshiriq xususiyati
Radiotelefon batareyasi (2/3) topshirig‘iga izohli yechim.
Topshiriq . Proyeksion masofa (1/3)
KOD:MA 9 020 01 10
Javob: “U haq”
Mazmun sohasi : fazo va shakl
1
1
Izoh: Bolalarsohasi
telefon: shakllantirish
quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
Kompetentlik
3
5
Jamshidning
Kontekst
: ilmiytelefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
1
1
Murakkablik
darajasi
:
o‘rta
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
Javob
shakli
: qisqa
javob
telefon
quvvati
ko‘paniq
ishlatilgan.
Baholash sohasi : uchburchaklarning o‘xshashligini qo‘llash, bir
fikrga ega bo‘lish segmentlarning mutanosibligi, muammoning
holati bo‘yicha nisbatlarni tuzish va hal qilish.
Maksimal ball : 2

39.

Baholash mezoni
Radiotelefon batareyasi (2/3)
topshirig‘iga
izohli DEB
yechim.
JAVOB
TO‘LIQ TO‘G‘RI
QABUL QILINADI:
Kod 2: Berilgan javoblarda kattalikning o‘zgarish miqdori aniq
Javob: “U haq”
ko‘rsatib berilgan:
1
1
Izoh: Bolalar
2.8 mtelefon quvvatlar bir xil edi, 3 > 5 bo‘lgani uchun,
Jamshidning telefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
1
1
JAVOB
QISMAN
TO‘G‘RI
DEB QABUL
QILINADI:
120 sonining qismi shu sonning qismidan
kata, demak
Samadning
3
5
Kod 1: Berilgan javoblarda kattalikning o‘zgarish miqdori ya’ni
telefon quvvati ko‘p ishlatilgan.
yaxlitlash to‘liq emas:
3 yoki 2,9 yoki 2,82
JAVOB QABUL QILINMAYDI
Kod 0:
Boshqa javoblar berilgan.
Kod 9:
Javob berilmagan.

40.

PROYEKSION MASOFA (2/3)
Har bir mulohaza uchun "To‘g‘ri" yoki "Noto‘g‘ri" ni belgilang.
№
1
2
3
Mulohaza
Proyektorning proyeksiya masofasi qanchalik
kichik bo‘lsa, tasvir hajmi shunchalik kichik
bo‘ladi.
Agar proyeksiya masofasi 1.7m va ekran kengligi
3m bo‘lsa, u holda proyeksiya nisbati 1,8 ga
teng.
Proyeksiya masofasi proyeksiyalangan tasvirning
kengligidan kichikroq bo‘lsa, proyeksiya nisbati
qiymati 1 dan katta bo'ladi.
To‘g‘ri
Noto‘g‘ri
O
O
O
O
O
O

41.

PROYEKSION MASOFA (2/3)
№
Mulohaza
To‘g‘ri
Noto‘g‘ri
1
Proyektorning proyeksiya masofasi qanchalik kichik
bo‘lsa, tasvir hajmi shunchalik kichik bo‘ladi.
O
O
O
O
O
O
2
3
Agar proyeksiya masofasi 1.7m va ekran kengligi
3m bo‘lsa, u holda proyeksiya nisbati 1,8 ga teng.
Proyeksiya masofasi proyeksiyalangan tasvirning
kengligidan kichikroq bo‘lsa, proyeksiya nisbati
qiymati 1 dan katta bo'ladi.
1. Mulohaza topshiriq kirish qismida berilgan.
0.57 1.8
0.56666 0.57
2. 1.7
bundan
kelib chiqadi
3
3. Agar KM<AB bo‘lsa, KM 1 bo‘ladi.
AB

42.

Topshiriq xususiyati
Radiotelefon batareyasi (2/3) topshirig‘iga izohli yechim.
Topshiriq . Proyeksion masofa (2/3)
KOD:MA 9 020 01 10
Javob: “U haq”
Mazmun sohasi : miqdorlar
1
1
Izoh: Bolalarsohasi
telefon: izohlash
quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
Kompetentlik
3
5
Jamshidning
Kontekst
: ilmiytelefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
1
1
Murakkablik
darajasi
:
o‘rta
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
Javob
shakli
: murakkab
bir nechta tanlov bilan ishlash
telefon
quvvati
ko‘p ishlatilgan.
Baholash sohasi : raqamlarni taqqoslash, qiymatlarni nisbati
qilish,
Maksimal ball : 2

43.

Baholash mezoni
Radiotelefon batareyasi JAVOB
(2/3) topshirig‘iga
izohliDEB
yechim.
TO‘LIQ TO‘G‘RI
QABUL QILINADI:
Kod 2: Berilgan javoblarda kattalikning o‘zgarish miqdori
Javob: “U haq”
ketma-ketligi aniq ko‘rsatib berilgan:
1
1
Izoh: Bolalar
telefon
quvvatlar bir"Noto‘g‘ri"
xil edi,
> bo‘lgani uchun,
"To‘g‘ri"
; "Noto‘g‘ri";
3
5
Jamshidning telefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
1 QISMAN TO‘G‘RI
1 DEB QABUL QILINADI:
JAVOB
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
5
Kod 1:3 Berilgan javoblarda
kattalikning o‘zgarish miqdori
telefon quvvati ko‘p ishlatilgan.
ya’ni mulohazalardan biri to‘g‘ri yoki bittasi noto‘g‘ri berilsa.
Kod 0:
Kod 9:
JAVOB QABUL QILINMAYDI
Boshqa javoblar berilgan.
Javob berilmagan.

44.

PROYEKSION MASOFA (3/3)
Jadvalda sinfda ma‘lum masofada o‘rnatilgan ekranda proyeksiya
qilingan tasvirning o‘lchamlari ko‘rsatilgan. Ma’lumot: 1 dyuym = 2.54 cm.
Proyeksiya masofasi (m)
1,5
2,0
2,5
3,0
Tasvir o‘lchami
Diagonal (dyuym)
Kengligi x balandligi (cm)
38
76x57
50
102x76
63
127x95
75
152x114
Proyektorni ekrandan 2,8 m masofada joylashtirganda
proyeksiya qilinayotgan tasvirning diagonali qanday bo‘ladi?
(dyuymlarda). Natijani eng yaqin butun songacha yaxlitlang.
Javobingizni yozib qoldiring. Hisob-kitoblarni keltiring va ularni
geometrik jihatdan asoslang.

45.

PROYEKSION MASOFA (3/3)
Proporsionallik xossasiga asoslanib yechiladi:
1-usul:
3 m masofa
–
75 dyuym
2.8 m masofa –
x dyuym
x = 75 ∙ 2.8 : 3
2-usul:
x = 70;
2.5 m masofa
–
63 dyuym
2.8 m masofa
–
x dyuym
x = 63 ∙ 2.8 : 2.5
3-usul:
2 m masofa
–
50 dyuym
2.8 m masofa –
x dyuym
x = 50 ∙ 2.8 : 2
4-usul:
1.5 m masofa
–
2.8 m masofa –
x = 70.56
x = 70
38 dyuym
x dyuym
x = 38 ∙ 2.8 : 1.5
x = 70,9

46.

Topshiriq xususiyati
Radiotelefon batareyasi (2/3) topshirig‘iga izohli yechim.
Topshiriq . Proyeksion masofa (3/3)
KOD:MA 9 020 01 10
Javob: “U haq”
Mazmun sohasi : fazo va shakl
1
1
Izoh: Bolalarsohasi
telefon: mulohaza
quvvatlar bir
xil edi,
> bo‘lgani uchun,
Kompetentlik
yuritish
3
5
Jamshidning
Kontekst
: ilmiytelefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
1
1
Murakkablik
darajasi
:
yuqori
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
Javob
shakli
: qisqa
izohli yechim
telefon
quvvati
ko‘pvaishlatilgan.
Baholash sohasi : uchburchaklarni qiyin chizmalarda ham
farqlay olish, uchburchaklarning xususiyatlarini qo'llash,
nisbatlarni aniqlash , Pifagor teoremasidan foydalanish,
boshqalar.
Maksimal ball : 2

47.

Baholash mezoni
Radiotelefon batareyasi JAVOB
(2/3) topshirig‘iga
izohliDEB
yechim.
TO‘LIQ TO‘G‘RI
QABUL QILINADI:
Kod 2: Berilgan javoblarda kattalikning o‘zgarish miqdori
Javob: “U haq”
aniq ko‘rsatib berilgan:
1
1
Izoh: Bolalar
quvvatlar
xil edi,
> bo‘lgani uchun,
"70"telefon
yoki "69"
yoki bir
"71"
3
5
Jamshidning telefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
1 QISMAN TO‘G‘RI
1 DEB QABUL QILINADI:
JAVOB
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
5
Kod 1:3 Berilgan javoblarda
kattalikning o‘zgarish miqdori
telefon quvvati ko‘p ishlatilgan.
ya’ni yechilishi keltirilgan, lekin izohlanmagan.
Kod 0:
Kod 9:
JAVOB QABUL QILINMAYDI
Boshqa javoblar berilgan.
Javob berilmagan.

48.

3-topshiriq xulosasi
Radiotelefon batareyasi (2/3) topshirig‘iga izohli yechim.
Javob: “U haq”
1-savol
2-savol1 1
3-savol
Jami
Izoh: Bolalar telefon quvvatlar bir xil edi,
> bo‘lgani uchun,
o‘quvchilar
3
5
Jamshidning
telefon quvvati Samadnikidan ko‘proq qolgan, yoki
soni
1 0 9 12 1 0 9 2 1 0 9
1 2
120 sonining qismi shu sonning qismidan kata, demak Samadning
3
5
telefon quvvati ko‘p ishlatilgan.
17 nafar
10 2 5
7 10
10 6 1
%
59 11 30
41 59
59 35
6